Ulrich Zwingli
Diwygiwr crefyddol o'r Swistir oedd Ulrich Zwingli (hefyd Huldrych Zwingli neu Huldreich Zwingli yn Almaeneg ; Ulricus Zuinglius yn Lladin) (1 Ionawr 1484 – 11 Hydref 1531). Ef oedd arweinydd y Diwygiad Protestannaidd yn y Swistir a sefydlwr Eglwysi Diwygiedig y Swistir. Daeth Zwingli i gasgliadau diwinyddol tebyg i rai ei gyfoeswr Martin Luther, ond gyda rhai gwahaniaethau pwysig, trwy astudio'r Ysgrythurau Cristnogol o safbwynt ysgolhaig dyneiddol. Yn ogystal, roedd yn wladgarwr Swisaidd pybyr.Ganed Zwingli yn Wildhaus yng nghanton St. Gallen ar ddechrau 1484. Astudiodd yn Bern, Fienna a Basel a daeth yn offeiriad yn Glarus yn 1506. Treuliodd ddau gyfnod fel caplan i filwyr hur Glarus yn y rhyfel yn yr Eidal (1513, 1515). Dychwelodd i'r Swistir lle cafodd bywiolaeth yn Einsiedeln. Roedd y dref yn enwog fel cyrchfan pererindod i weld y Forwyn Ddu (delw o'r Forwyn Fair) a daeth Zwingli i ddirmygu'r "ofergoeledd" hynny.
Symudodd i ddinas Zürich lle cafodd ei ethol yn bregethwr yn eglwys y Grossmünster. Yn ogystal â phregethu'r Efengyl, llwyddodd i berswadio gwŷr Zurich i beidio cymryd rhan yng nghynghrair y cantonau eraill gyda Ffrainc. Yn 1523 mabwysiadodd cyngor Zürich 67 Pwynt Zwingli; carreg filltir yn hanes y Diwygiad yn y Swistir ac Ewrop gyfan. Dros y blynyddoedd nesaf gwnaeth sawl diwygiad yn cynnwys hebgor y sagrafen.
Yn 1529 bu yng nghynhadledd Marburg ac anghytunodd â Luther ynghylch natur y sagrafen. Arweiniodd hyn yn nes ymlaen at rwyg sylfaenol yn yr eglwysi Protestannaidd. Ond roedd cantonau eraill yn y Swistir, Cantonau'r Goedwig, yn elyniaethus tuag at Zwingli a Zürich a ffurfwyd cynghrair yn eu herbyn. Datganodd Zürich ryfel yn 1529 ar ôl i un o bregethwyr y ddinas gael ei losgi'n fyw ar ôl cael ei ddal ar dir niwtral. Yn Hydref 1531 ymosododd Cantonau'r Goedwig ar Zürich yn ddirybudd. Trechwyd gwŷr Zürich a lladdwyd Zwingli ei hun yn y frwydr i amddiffyn y ddinas.
Cyfeirir at ei ddysgeidiaeth fel Zwinglïaeth ('Zwinglïaidd' yw'r gair olaf a restrir yng ''Ngeiriadur Prifysgol Cymru''). Darparwyd gan Wikipedia
-
1gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1525Zürich : Chr. Foschouer, 1525.[97] p. -
2gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1524Zürich : Froschauer, Christoph, d.Ä., 1524.[76] p. -
3### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>[Zürich : n.d.][52] p.
-
4gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1550London, Wylliam Seris and Rycharde Kele, 1550.202 p. -
5gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1524Zürich : Froschauer, Christoph, d.Ä., 1524.[8] p. -
6gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1539[Ohne Druckort, ohne Drucker] 1539.130 p. -
7gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1525[Ohne Druckort, ohne Drucker] 1525.44 p. -
8gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1526Zürich : Froschauer, Christoph, d.Ä., 1526.[56] p. -
9gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1526[S.l. : s.n.] 1526.[32] p. -
10gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1525Zürich : Froschauer, Christoph, d.Ä. [1525][88] p. -
11gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1527Zürich : Froschauer, Christoph, d.Ä., 1527.[32] p. -
12gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1527Nürnberg, Petrus, Johann, 1527.[80] p. -
13gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1526Zürich : Froschauer, Christoph, d.Ä. [1526?][48] p. -
14gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1525Zürich : Froschauer, Christoph, d.Ä., 1525.[96] p. -
15gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1525Zürich : Chr. Froschouer, 1525.[47] p. -
16gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1524Zürich : Hans Hager 1524 [?][8] p. -
17gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1526Zürich : Hans Hager, 1526.[80] p. 4to. -
18gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1524Zürich : Hans Hager, 1524.[8] p. -
19gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1522[S.l. : s.n.], 1522 [?][40] p. -
20gan Zwingli, Ulrich, 1484-1531### CRL customization ### ?> ### Add publisher and desc details ### ?>
Cyhoeddwyd 1526Zürich : Hans Hager, 1526.[12] p.